Müste’men Ne Anlama Gelir? Adalet, Empati ve İnsanlık Üzerine Bir Yolculuk
Bazı kelimeler vardır, tarih boyunca yalnızca bir tanım değil; bir vicdan sınavıdır. “Müste’men” de onlardan biri. Bu yazıyı yazarken içimde hem tarihsel bir merak hem de toplumsal bir sorumluluk vardı. Çünkü kelimeler sadece sözlükte değil, toplumun kalbinde yaşar. Peki, “müste’men” ne anlama gelir ve bugün bize ne anlatır?
Müste’men: Korunan Yabancı, İnsanlığın Aynası
Müste’men, Arapça kökenli bir kelimedir. “Eman verilen, koruma altına alınan yabancı” anlamına gelir. İslam hukukunda müste’men, başka bir ülkeden gelen ama can ve mal güvenliği devlet tarafından garanti altına alınmış kişidir. Yani o kişi, farklıdır ama güvendedir. Kısacası “bizden olmayan ama bizde güven bulan” demektir.
Bu kavram, adaletin ve empati kültürünün en eski temellerinden biridir. Çünkü müste’men, toplumun sınırlarını zorlayan bir kavramdır: “Farklı olana güvenmek.” Yüzyıllar öncesinin bu anlayışı, bugün sosyal adaletin ve çeşitliliğin en temel ilkeleriyle aynı çizgide duruyor.
Kadınların Empatik, Erkeklerin Analitik Gözünden Müste’men
Bu konuda iki karakter hayal edelim: Elif ve Murat. Elif, sosyal çalışmalarda yer alan, toplumsal eşitlik üzerine düşünen bir kadın. Murat ise hukuk mezunu, kavramlara analitik açıdan yaklaşan biri. Bir akşam kahve eşliğinde bu kelime üzerine tartışıyorlar.
Elif, gözlerini uzaklara dikip söze başlıyor: “Bence müste’men, sadece korunma değil, kabul edilme demek. Toplumun ötekine kucak açma sınavı gibi.”
Murat hemen yanıtlıyor: “Evet ama bu aynı zamanda hukukun bir testidir. Güvenlik ve hak kavramlarının nasıl dengelendiğini gösterir.”
İkisinin bakış açıları farklı ama birbirini tamamlıyor. Elif, kalpten konuşuyor; Murat akıldan. İşte tam da burada toplumsal cinsiyetin dinamikleri devreye giriyor: Kadın, empatiyle korumayı; erkek, adaletle düzeni savunuyor. Birlikte ise insanlık fikrini büyütüyorlar.
Geçmişin Kavramı, Günümüzün Mücadelesi
Bugün müste’men kavramını sadece tarih kitaplarında değil, modern toplumların vicdanında da görüyoruz. Mülteciler, göçmenler, farklı kimliklere sahip bireyler… Her biri aslında modern dünyanın “müste’men”leri.
Kimi kültürel, kimi inançsal, kimi cinsiyet kimliği üzerinden “farklı” kabul ediliyor. Fakat unutulan bir gerçek var: Müste’men, korunmaya muhtaç biri değil; güven içinde yaşamayı hak eden bir insandır.
Toplumun bazı kesimleri farklı olana karşı duvar örerken, bazıları köprü kurmayı seçiyor. Kadınların empatik sesi o köprüleri kuruyor; erkeklerin çözümcü aklı ise onları sağlamlaştırıyor.
İşte o zaman müste’men kelimesi, sadece geçmişin değil, bugünün de umudu oluyor.
Adaletin Kalbi: Çeşitlilik ve Eşitlik
Toplumsal cinsiyet eşitliği, müste’men kavramıyla doğrudan ilişkilidir aslında. Çünkü adalet, yalnızca yasal düzen değil; herkesin varlığını tanımaktır.
Bir kadının “farklı olma hakkı” da, bir erkeğin “yanında durma sorumluluğu” da bu anlayışın parçalarıdır. Müste’men, “koruma” kavramının ötesinde, “kabul” ve “saygı” anlamına gelir.
Yani insan olmanın, eşitliğe inanmanın bir sembolüdür.
Bugün Müste’men Olmak Ne Demek?
Bugün müste’men, sadece bir yabancı değil; farklı düşünen, farklı seven, farklı yaşayan herkes olabilir. Toplumun onları nasıl karşıladığı, bizim insanlık seviyemizi gösterir.
Bir kadının gözyaşında, bir erkeğin sessiz mücadelesinde, bir çocuğun “ben de varım” deyişinde hep aynı soru yankılanır: “Gerçekten güvenli bir dünya kurabildik mi?”
Son Söz: Birlikte Daha Adil Bir Dünya Mümkün
Müste’men kelimesi, bize tarihten bugüne şu mesajı fısıldar: “Farklı olanı dışlama, kucakla.” Çünkü güven duymak, insanın en temel hakkıdır.
Kadın ya da erkek, hangi kimlikten olursak olalım; birbirimize “emanet” olduğumuzu hatırlamak, en büyük adalet eylemidir.
Peki sen ne düşünüyorsun?
Sence modern dünyada kimler müste’men sayılır?
Bir toplumu adil ve kapsayıcı yapan şey, yasa mı, yoksa yürek mi?
Yorumlarda düşüncelerini paylaş; belki de bu yazı, hepimizin vicdanında yeni bir köprü kurar.